Mensen zijn heel verschillend. En dat maakt onze maatschappij rijk. Wat is er mooier dan op straat of op het terras eens rustig te kijken wie er allemaal langs lopen? Of in een gesprek met mensen te horen wat hen zoal bezighoudt?
Verrassende gesprekken zijn dat vaak. Mensen die ergens vol van zijn en daar vol vuur en passie over kunnen vertellen. Of hun diepste drijfveren in kunst uitbeelden. Weer anderen gaan helemaal op in hun werk, omdat ze doen waar ze ten diepste in geloven.
Juist die diversiteit aan mensen maakt de samenleving waardevol. We kunnen leren van elkaar en onze talenten gebruiken om bij te dragen aan de maatschappij. Diversiteit is een voorwaarde voor een rijke samenleving. Alleen daardoor kunnen we ons ontwikkelen. En kunnen we in co-creatie met elkaar tot nieuwe ideeën en inzichten komen.
Mensen met zorg en ondersteuning hebben ook hun eigenheid. Zij zijn onderdeel van de samenleving. En hebben een schat aan kennis en ervaring. Ze willen die inzetten vanuit hun eigen waarden en drijfveren. Voormalig LOC-directeur Yvonne van Gilse heeft hier namens LOC een prachtige bijdrage over geschreven in het boek Voor(t)gaan in verandering'. Voor Yvonne voelde het als haar persoonlijke opdracht om ‘Waarde-volle zorg’ uit te dragen. Na haar overlijden voelt het als een opdracht om verder te brengen wat zij ons vanuit haar visie en betrokkenheid heeft meegegeven.
Mensen bloeien inderdaad op als zij van betekenis zijn voor zichzelf en voor anderen. Zoals de ggz-cliënt die ik laatst sprak. Ze heeft één uurtje begeleiding in de week om haar leven op orde te houden. Daardoor is ze in staat om de rest van de week mensen te helpen met hun computer en eenzame ouderen te bezoeken. Een mooi voorbeeld van wederkerigheid: zorg ontvangen, maar ook zorg mogen geven op een passende manier. Hoe dat er uit ziet verschilt van persoon tot persoon. Want ieder mens is anders en heeft zijn eigen waarden en drijfveren. Culturele aspecten spelen daarbij een rol. Maar binnen culturen zijn mensen ook weer verschillend.
Steeds zichtbaarder is dat er een gapend gat zit tussen de leefwereld van mensen en de manier waarop we onze maatschappij organiseren. De zorg is daar een heel duidelijk voorbeeld van. In gesprekken met mensen die zorg nodig hebben en mensen die zorg verlenen, hoor ik steeds meer vervreemding. En dat is logisch: beleid en praktijk zijn haast twee werelden geworden.
Veel is in regels, protocollen, richtlijnen en wetten gevat. We doen of ieder mens hetzelfde is en stoppen mensen in de dwangbuis van wetten. Ook gemeenten hebben die neiging. Wat zij integraal noemen, gaat alleen over de wetten die onder hun verantwoordelijkheid vallen. Dat is wat anders dan het leven van mensen. Een mensenleven bestaat niet uit schotten en wetten. Mensen hebben een vraag en zoeken daar een antwoord op. Bovendien staan instituten op een steeds grotere afstand van mensen. De oude onderlinge verzekering is een groot anoniem instituut waar niemand meer een band mee voelt. Zorgorganisaties hebben oorspronkelijk hun wortels in de lokale samenleving, maar zijn ook vaak instituten geworden waar mensen weinig gevoel bij hebben.
Dat kan anders. En zo moeilijk is het niet. Het vergt wel dat we met elkaar scherpe keuzes maken om anders te organiseren. Als we werkelijk vinden dat ieder mens van waarde is, dan is dat het uitgangspunt bij de inrichting van onze maatschappij. En bij de keuzes die we maken. Zo zal de Tweede Kamer moeten kiezen om de mens werkelijk centraal te stellen. Bijvoorbeeld door persoonsvolgende financiering in te voeren. En bij incidenten ruimte te geven in plaats van nieuwe controle en regels in te voeren. Ook als dat bestaande machtsstructuren aantast. Bij zorgorganisaties kan het anders organiseren vanuit de vraag: van wie zijn wij eigenlijk? Van het bestuur of van de cliënten? Bij gemeenten door na te denken hoe zij maximaal kunnen aansluiten bij de behoeften van hun burgers. Bij ons allemaal door na te denken hoe wij vanuit wie we zijn, willen en kunnen bijdragen aan de maatschappij.
Om tot een duurzame samenleving te komen, moeten we over onze eigen schaduw en belangen heen stappen. Het is nodig dat er een beweging in de samenleving komt om anders te organiseren. Zodat mensen in al hun diversiteit vanuit hun eigen waarden en drijfveren zeggenschap over hun leven hebben. En daar waar nodig op maat ondersteuning krijgen om hun leven zin te geven.
LOC probeert dat in de praktijk te brengen door die beweging te faciliteren. Niet langer als traditionele organisatie, omdat organisaties de neiging hebben zichzelf centraal te stellen. Maar door het bevorderen en ondersteunen van netwerken die zeggenschap van mensen als droom en uitgangspunt hebben. Ik wens ons allen toe dat we vanuit onze eigen talenten, achtergrond en drijfveren mee willen bouwen aan een samenleving waar mensen mens mogen zijn. In al hun diversiteit. Daar hebben we veel mensen voor nodig. Of ze nu cliënt, cliëntenraadslid, hulpverlener, bestuurder of facilitair medewerker, allochtoon of autochtoon zijn. Doet u mee aan deze beweging?