De top van de gezondheidszorg in ons land is nog heel erg wit. Er zijn tal van handboeken, toolkits en instructies, maar toch vallen we vaak terug in cultuurdominante patronen. Aandacht voor diversiteit moet een onmisbaar onderdeel worden van leiderschap en professioneel handelen.
In opdracht van twee ministeries: SZW en VWS is een tijdje geleden een opmerkelijk boek tot stand gekomen; Voor(t)gaan in verandering. Het boek bestaat uit veertien interviews waarin er wordt ingegaan op de zorg voor oudere migranten. Als directeur van ZonMw heb ik ook van harte aan dit boek meegewerkt. Na het boek worden er nu in het verlengde een serie korte films gemaakt waarin eindverantwoordelijken zich uitspreken over het belang van diversiteit in de gezondheidszorg. Ook in zo’n film heb ik me uitgesproken omdat het helemaal past in het diversiteitsbeleid van onze organisatie.
Het boek en de films gaan over cultuursensitiviteit en het nemen van verantwoordelijkheid hiervoor, maar hierachter zit bijna bij alle geïnterviewden een bredere kijk vanuit diversiteitsoptiek. Diversiteit gaat over alle verschillen tussen mensen: oud en jong, vrouw en man, migrant en autochtoon, homo en hetero. Het is een aspect van kwaliteit van zorg om vanuit het thema diversiteit te kijken naar individuele hulpvragers en vervolgens te komen met een adequate reactie op de vraag.
Als cultuursensitieve zorg en het kijken vanuit diversiteit in de zorgverlening een kwaliteitsvereiste is, dan is dat evenzeer het geval in het onderbouwend wetenschappelijk onderzoek. Zo horen we in onderzoeksprojecten na te gaan of de resultaten wel voldoende generaliseerbaar zijn naar de algemene, divers samengestelde bevolking. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Aandacht voor diversiteit gaat namelijk nog steeds niet vanzelf. Dat geldt ook voor onze eigen organisatie. Het vergt een continue investering. Hoe komt dat toch?
In het boek Voor(t)gaan in Verandering zeg ik er het volgende over: “Dat cultuursensitieve zorg de afgelopen decennia onvoldoende van de grond is gekomen, is niet vanwege gebrek aan durf. Er zijn te veel onderwerpen die concurreren. Het is nu de kunst om ervoor te zorgen dat het prominent aan de oppervlakte blijft, het niet te zien als een multi-culti-onderwerp. Ik vind dat ik ervan overtuigd ben dat diversiteit de kwaliteit en productiviteit in organisaties vergroot. We moeten aan de slag vanuit een sterk bewustzijn van de strategische waarde van het onderwerp. Misschien onderschatten veel organisaties ook wat de mogelijkheden en resultaten zijn als je er werk van maakt. Volharding is belangrijk en het besef dat het een tijd zal duren voordat je er echt bent.”
Dat vind ik, en ik hoop velen met mij. Doel van het boek en film, en de daarop gebaseerde vervolgactiviteiten, om een forse en permanente impuls te geven aan het diversiteitsdenken in de zorg.
Er is nog een belangrijke reden waarom het thema diversiteit de komende periode veel aandacht nodig heeft en kan gaan krijgen. Ik zie dat als een kans, en die komt uit onverwachte hoek. De kans heeft te maken met een nieuwe ontwikkeling in de medische wetenschap onder de titel personalized medicine. Dankzij de vooruitgang in de genetica kunnen we genetische verschillen tussen mensen die aan dezelfde ziekte lijden zichtbaar maken en vervolgens geïndividualiseerde behandeltrajecten organiseren. Het achterliggend denkpatroon van diversiteit en cultuursensitieve en specifieke zorg, kunnen we benutten om de bredere stap te maken naar de hele mens. Als we dat doen, krijgen we het onderwerp nog steviger op de agenda en kunnen we mooie stappen maken met elkaar. En daar ga ik voor!